Ένα σωματικό σύμπτωμα, όπως ο πονόδοντος, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα έστελνε τους περισσότερους από εμάς στον οδοντίατρο, με αποτέλεσμα την ανακούφιση και την αποτελεσματική θεραπεία. Το να γνωρίζουμε ακριβώς τη πηγή του πόνου, μάς δίνει και την προφανή λύση. Ωστόσο, ο δρόμος για μια επιτυχημένη θεραπεία μιας ψυχικής διαταραχής είναι δυσκολότερος. 

Τρία κύρια ζητήματα που μπορούν να εμποδίσουν μια επιτυχημένη θεραπεία:

• οι άνθρωποι ενδέχεται να μη μπορούν ή να μη θέλουν 
• οι άνθρωποι ενδέχεται να μην αναγνωρίζουν ότι χρειάζονται θεραπεία
• οι άνθρωποι ενδέχεται να μη ξέρουν ότι μπορεί να υπάρχει αποτέλεσμα

Γιατί οι άνθρωποι χρειάζονται θεραπεία;

Σύμφωνα με έρευνες, τρεις στους πέντε ανθρώπους πάσχει από κάποια ψυχική διαταραχή. Οι άνθρωποι με ψυχικές διαταραχές αναζητούν θεραπεία και κινητοποιούνται προς αυτή την κατεύθυνση λόγω της βλάβης που έχουν υποστεί σε προσωπικό, κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Κάθε ψυχική διαταραχή επιφέρει κάποια προσωπικά κόστη και αυτά είναι που οδηγούν συχνά τους ανθρώπους να αναζητήσουν θεραπεία. 

Πέρα από τα προσωπικά κόστη, τα κοινωνικοοικονομικά βάρη που σχετίζονται με ψυχικές διαταραχές είναι πολύ μεγάλα. Για παράδειγμα, άτομα με αγχώδεις διαταραχές αναφέρουν αυξημένα επίπεδα δυσλειτουργικότητας στη καθημερινότητά τους σε σχέση με άτομα που πάσχουν από χρόνιες σωματικές ασθένειες, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας ή η νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Ένα άτομο με σχιζοφρένεια ή πολύ σοβαρή κατάθλιψη μπορεί να είναι ανίκανο να παραμείνει σε μια δουλειά, ενώ παράλληλα, μπορεί να μη τα πηγαίνει καλά με τις οικογένειά του, η οποία προσπαθεί να το βοηθήσει. Σε ακραίες περιπτώσεις, τα άτομα με πολύ σοβαρές ψυχικές διαταραχές μπορεί να γίνουν βίαια τόσο προς τον εαυτό τους, όσο και προς στους άλλους. 

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ετήσιο οικονομικό κόστος μόνο των διαταραχών άγχους ήταν 42,3 δισεκατομμύρια δολάρια και 1,542 δολάρια για τον εκάστοτε πάσχοντα, μαζί με τα έξοδα θεραπείας, μειωμένης απόδοσης και συστηματικών αδικαιολόγητων απουσιών στην εργασία. Αν προσθέσουμε και τα αντίστοιχα έξοδα για τη σχιζοφρένεια, την κατάχρηση ουσιών, τις διαταραχές διάθεσης και τα υπόλοιπα ψυχολογικά προβλήματα, θα δούμε πως το συνολικό κόστος είναι ασύλληπτο. 

Επομένως, πέρα από τα προσωπικά οφέλη της θεραπείας, είναι φανερό πως και η κοινωνία ωφελείται από μια αποτελεσματική θεραπεία ψυχικών διαταραχών. 

Γιατί οι άνθρωποι δεν αναζητούν θεραπεία;

Οι άνθρωποι μπορεί να μην καταφέρνουν να λάβουν κάποια θεραπεία, διότι πιστεύουν πως η διαταραχή τους δεν χρειάζεται να αντιμετωπιστεί, είτε γιατί συναντούν εμπόδια που δυσχεραίνουν την πρόσβασή τους στη θεραπεία, είτε γιατί δε γνωρίζουν πολλά πράγματα σχετικά με τη θεραπεία ώστε να την αναζητήσουν. 

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσει κανείς ότι μια διαταραχή χρειάζεται αντιμετώπιση. Συχνά, στη ψυχική “αρρώστια” δε δίνεται η προσοχή που δίνεται σε κάποια σωματική ασθένεια, ίσως επειδή η αιτία της ψυχικής νόσου είναι “κρυμμένη”. Πολλοί άνθρωποι συγχέουν την κατάθλιψη με τη συνηθισμένη λύπη ή πως η διαταραχή κοινωνικού άγχους δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια συστολή. 

Άλλο ένα εμπόδιο είναι οι πεποιθήσεις και οι συνθήκες που αναστέλλουν τους ανθρώπους από τη λήψη θεραπείας. Δεν είναι σπάνιο το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι πιστεύουν πως πρέπει μόνοι τους να διαχειριστούν τα πράγματα ή πως το πρόβλημά τους δεν είναι τόσο σοβαρό όσο κάποιων άλλων, νιώθοντας ενοχή αν πάρουν τη θέση κάποιου ανθρώπου που “πραγματικά” χρειάζεται θεραπεία. Οι οικογένειές τους, συχνά, τους αποθαρρύνουν να αναζητήσουν θεραπεία, λόγω του στίγματος που συνοδεύει μια ψυχική ασθένεια. Σε άλλες περιπτώσεις, οι λίστες αναμονής ή τα οικονομικά εμπόδια συμβάλλουν στην αποτροπή λήψης βοήθειας. 

Ακόμη και άτομα που αναγνωρίζουν και αποδέχονται την ασθένειά τους, ενδέχεται να μη γνωρίζουν που να απευθυνθούν ώστε να βοηθηθούν. Το να βρει κανείς έναν καλό ψυχολόγο είναι πολύ πιο δύσκολο από το να βρει έναν καλό υδραυλικό ή δικηγόρο, λόγω της πληθώρας διαφορετικών τύπων θεραπείας που παρέχονται. 

Ας σκεφτούμε…

Το να υποφέρει κανείς συναισθηματικά μπορεί να είναι δαπανηρό, τόσο ως προς την ικανότητα του ατόμου να είναι λειτουργικός, όσο και ως προς το κοινωνικοοικονομικό βάρος που μπορεί να προκαλέσει μια ψυχική νόσος. Η αλληλεπίδραση με έναν θεραπευτή στοχεύει στην παροχή υποστήριξης και ανακούφισης από το πρόβλημα. 

Επιμέλεια

Ελίζα Κωστάκη

Ψυχολόγος