Η επίδραση της ασθένειας στην ψυχική του υγεία.
Η εντόπιση του καρκίνου στις διάφορες περιοχές του σώματος δεν αποτελεί μόνο ένα ζήτημα πρόληψης και θεραπείας, αλλά και ένα ιδιαίτερα σημαντικό βάρος που με την σειρά του επιδρά στον ψυχισμό του ασθενή και πολλές φορές δημιουργεί ψυχιατρικά και ψυχολογικά προβλήματα.
Κάθε όργανο του σώματος μας υφίσταται, για να επιτελέσει έναν σκοπό και έχει μία συμβολική αξία. Όταν το σώμα μας απειλείται από τον καρκίνο πυροδοτούνται συναισθήματα και κινητοποιούνται μηχανισμοί άμυνας, προκειμένου να αντιμετωπισθεί η νέα ψυχική πραγματικότητα που διαμορφώνει η νόσος, αφού υπάρχει κίνδυνος απώλειας ενός προσβεβλημένου οργάνου π.χ. χέρι , πόδι , μαστός, προστάτης κ.α.
Οι επεμβάσεις ακρωτηριασμού, οι οποίες επιβάλλονται για θεραπευτικούς λόγους, πολλές φορές οδηγούν σε παραμορφώσεις της εικόνας του σώματος (εξωτερικές και εσωτερικές) , τις οποίες ο ασθενής καλείται να διαχειρισθεί.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα αρκετές φορές να προκαλούνται ή να ενισχύονται αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση.
Για παράδειγμα, σε κάποιες περιπτώσεις όταν προσβάλλονται τα γεννητικά όργανα διαταράσσεται η σεξουαλική λειτουργικότητα και εμφανίζονται σεξουαλικές διαταραχές. Τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι η υστερεκτομή και η μαστεκτομή στις γυναίκες και ο καρκίνος του προστάτη στους άνδρες.
Τα όργανα του σώματος είναι ζωτικής σημασίας, συνδέονται με ερεθίσματα, συναισθήματα και ψυχικά γεγονότα από πολύ νωρίς στην ανθρώπινη ζωή. Όταν κάποια από αυτά νοσούν και παύουν να λειτουργούν, αυτομάτως παραβλάπτονται και οι αντίστοιχες λειτουργίες του οργανισμού.
Πόσο απειλητικός μπορεί είναι ο καρκίνος για την ψυχολογία, τον ανδρισμό και την σεξουαλικότητα ενός ασθενή;
Οι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη βιώνουν πολλές φορές μια απειλή στη σεξουαλικότητα και τον ανδρισμό τους , ενώ παράλληλα έχουν δυσκολία στο να εκφράσουν τις σχετικές ανησυχίες τους.
Ο καρκίνος του προστάτη αφορά κυρίως μεγαλύτερες ηλικίες, γεγονός που σημαίνει ότι οι ασθενείς μπορεί να είναι περισσότερο αρνητικοί στην παραπομπή σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας και την αντιμετώπιση.
Η κατάθλιψη σε τέτοιους ασθενείς εντοπίζεται συχνά διότι η χρονική περίοδος που μεσολαβεί από τον εντοπισμό της νόσου μέχρι την ενημέρωση τους είναι ιδιαίτερα στρεσογόνος. Το άτομο πολλές φορές κάνει φανταστικά απειλητικά σενάρια για τον εαυτό του και την υγεία του , τα οποία μπορεί εν τέλει να μην ισχύουν ή ακόμα και αν αποδειχθούν στην πραγματικότητα να υπάρχει σίγουρα μία πιο οργανωμένη και λιγότερο επώδυνη αντιμετώπιση σε σχέση με αυτό που επικρατεί στην σκέψη του, φυσικά πάντα με την βοήθεια του ιατρού του.
Μάλιστα, οι ηλικιακά νεότεροι ασθενείς με καρκίνο του προστάτη παρουσιάζουν υψηλότερα επίπεδα άγχους σε σχέση με τους μεγαλύτερους, γεγονός που εντοπίζεται συχνά και σε άλλες μορφές καρκίνου, ενώ οι ασθενείς με προχωρημένη νόσο έχουν σοβαρότερα καταθλιπτικά συμπτώματα.
Ας μην ξεχνάμε ότι μία έντονη ανησυχία σε όλες τις περιπτώσεις ασθενών αποτελεί η στυτική δυσλειτουργία καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η χειρουργική αφαίρεση του προστάτη.
Έτσι ως αποτέλεσμα απειλείται ο ανδρισμός των ασθενών αφού μειώνεται η σεξουαλική επιθυμία και η αυτοεκτίμηση και επηρεάζεται καθοριστικά η στυτική- οργασμική λειτουργία. Παράλληλα, μειώνεται η ποιότητα της σεξουαλικής ζωής.
Αντιμετώπιση των δυσκολιών μέσω ψυχοθεραπευτικών παρεμβάσεων
Απαιτούνται λοιπόν από την μία ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις, οι οποίες να είναι στοχευμένες σε ομάδες ασθενών που πάσχουν από καρκίνο του προστάτη και απειλούνται ψυχικά π.χ. λόγω της ηλικίας τους ή του ψυχιατρικού ιστορικού τους, και από την άλλη, παρεμβάσεις που να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά προσωπικές ανάγκες και ιδιαιτερότητες του κάθε ασθενούς.
Η συμβουλευτική είναι ένα είδος ψυχοθεραπείας που θα μπορούσε να βελτιώσει την σεξουαλική ζωή των ασθενών αλλά και των συντρόφων τους, διανύοντας φυσικά παρέα αυτό το ταξίδι , με σύμμαχο ο ένας τον άλλον. Παρά το γεγονός ότι τα ζευγάρια βιώνουν πραγματικά μεγάλες αλλαγές στην ζωή τους, με μεγάλη επίπτωση στην ψυχολογία τους, υπάρχουν λύσεις και μπορούν να δοθούν.
3 λόγοι για να βελτιώσεις την ψυχική σου υγεία κατά την διάρκεια της νόσου
- Αρχικά θα πρέπει να δημιουργηθεί μια θεραπευτική σχέση, στην οποία θα ενθαρρύνεται η ουσιαστική επικοινωνία μεταξύ του θεραπευτή και του ασθενούς. Θα ήταν αρκετά αποτελεσματικό να καλούνται οι ασθενείς να μιλήσουν για τις ανησυχίες τους και να καταγράφονται οι αιτίες του άγχους .
- Σε αυτό το πλαίσιο, ο ψυχοθεραπευτής θα μπορέσει να βοηθήσει τον ασθενή του να εκφράσει τα συναισθήματα ντροπής, θυμού, άγχους, φόβου και ενοχής. Δεν πρέπει να ξεχνάμε επίσης ότι συναισθήματα απόρριψης και απομόνωσης μπορεί να είναι εξίσου απειλητικά με τον φόβο του θανάτου.
- Η επικοινωνία μεταξύ ιατρών και ασθενών μπορεί να προβεί αρκετά προβληματική καθώς η αναγγελία ενός δυσάρεστο γεγονότος είναι εξίσου δύσκολη και για τους δυο. Γι’ αυτόν τον λόγο η ο ασθενής καλείται να διαχειριστεί αυτά τα συναισθήματα με την βοήθεια ενός ψυχοθεραπευτή.
Ο ρόλος της ψυχοθεραπείας στη θεραπεία της νόσου
Ο καρκίνος του προστάτη σε ένα μεγάλο βαθμό είναι αντιμετωπίσιμος και οι ασθενείς συνήθως ζουν πολλά χρόνια με πολύ καλή ποιότητα ζωής. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές μελέτες έχουν αποδείξει την αξία της καλής ψυχολογίας στην πορεία του καρκίνου γι’ αυτό τον λόγο ο ασθενής θα πρέπει να είναι ψυχικά ενδυναμωμένος σε όλη την διάρκεια της νόσου .
Η ψυχοθεραπευτική παρέμβαση είναι αναγκαία όχι μόνο πριν, αλλά και μετά τις ακρωτηριαστικές επεμβάσεις.
Είναι πολύ σημαντικό να κατανοηθεί ότι, ήδη από την ανακοίνωση του χειρουργείου ένας άνδρας που πάσχει από καρκίνο του προστάτη μέχρι και την ίαση , ζει με τη φαντασίωση και τον φόβο των συνεπειών των θεραπευτικών παρεμβάσεων και πολλές φορές η αντιμετώπιση του καρκίνου δεν μπορεί να θεωρηθεί επαρκής από τον ίδιο εάν η ποιότητα ζωής του μετά τη θεραπεία δεν επανέλθει.
Στόχος λοιπόν κατά την ψυχοθεραπεία είναι να μειωθεί το ψυχολογικό φορτίο του ασθενούς γνωρίζοντας ότι η θεραπεία του δεν τελειώνει με ένα χειρουργείο ή μια επεμβατική πράξη, στην πραγματικότητα τότε ξεκινάει.
Επιμέλεια,
Μαρία Ζευγαρίδου
Ψυχολόγος