Ως η ημέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση του Αυτισμού, καθιερώθηκε η 2 Απριλίου.
Ο αυτισμός ή Διαταραχή του Αυτιστικού Φάσματος – ΔΑΦ είναι ένας διαφορετικός τρόπος με τον οποίο ο εγκέφαλος αντιλαμβάνεται και επεξεργάζεται τον κόσμο. Πρόκειται για μια νευροαναπτυξιακή κατάσταση που επηρεάζει την επικοινωνία, την κοινωνική αλληλεπίδραση και τη συμπεριφορά.
Άτομα με αυτισμό μπορεί:
✔ Να δυσκολεύονται να κατανοήσουν ή να εκφράσουν συναισθήματα με τον “συνηθισμένο” τρόπο.
✔ Να προτιμούν τη ρουτίνα και να αισθάνονται άβολα με τις αλλαγές.
✔ Να έχουν ιδιαίτερα ενδιαφέροντα ή να εστιάζουν σε συγκεκριμένα θέματα.
✔ Να αντιδρούν έντονα σε αισθητηριακά ερεθίσματα (φως, ήχους, υφές).
Ο αυτισμός δεν είναι ασθένεια και δεν χρειάζεται “θεραπεία”. Είναι απλώς ένας διαφορετικός τρόπος ύπαρξης. Αυτό που χρειάζονται τα άτομα με αυτισμό είναι κατανόηση, αποδοχή και ένα περιβάλλον που σέβεται τις ανάγκες τους.
Ψυχολογική προσέγγιση: Πώς μπορούμε να στηρίξουμε τα άτομα με αυτισμό;
Αποδοχή αντί για αλλαγή :Δεν πρέπει να προσπαθούμε να “διορθώσουμε” τον αυτισμό, αλλά να προσαρμόσουμε το περιβάλλον ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του ατόμου.
Εναλλακτικοί τρόποι επικοινωνίας: Κάποια άτομα στο φάσμα δυσκολεύονται να εκφραστούν λεκτικά. Η χρήση οπτικών καρτών, νοηματικής γλώσσας ή τεχνολογικών εργαλείων μπορεί να διευκολύνει την επικοινωνία.
Κατανόηση και σεβασμός στις αισθητηριακές ανάγκες: Μερικά άτομα με αυτισμό βιώνουν έντονα αισθητηριακά ερεθίσματα. Είναι σημαντικό να δημιουργούμε ένα περιβάλλον που τους επιτρέπει να αισθάνονται άνετα.
Υποστήριξη της ψυχικής υγείας: Το άγχος και η κατάθλιψη είναι συχνά συνυπάρχουσες καταστάσεις στα άτομα με αυτισμό, ειδικά όταν δεν λαμβάνουν την απαραίτητη κατανόηση από το περιβάλλον τους. Η ψυχολογική υποστήριξη, προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους, μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής τους.
Αυτισμός και Κοινωνία
Η κοινωνία μας χρειάζεται να γίνει πιο συμπεριληπτική, προσφέροντας ίσες ευκαιρίες στα άτομα με αυτισμό. Η εκπαίδευση, η εργασία και η κοινωνική ζωή πρέπει να είναι προσβάσιμες και προσαρμοσμένες στις πραγματικές ανάγκες τους.
Ας σταθούμε δίπλα στα άτομα με αυτισμό, ας τα ακούσουμε, ας τα σεβαστούμε και ας τα αποδεχτούμε όπως είναι.
Ο ρόλος των φροντιστών
Οι φροντιστές – γονείς, εκπαιδευτικοί, θεραπευτές – παίζουν καθοριστικό ρόλο στη ζωή των παιδιών με αυτισμό. Η καθημερινότητα μπορεί να έχει προκλήσεις, αλλά με κατανόηση, υπομονή και σωστή προσέγγιση, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον που προάγει την ανάπτυξη και την ευημερία τους.
Παροχή συναισθηματικής ασφάλειας: Η ρουτίνα και η προβλεψιμότητα βοηθούν τα παιδιά με αυτισμό να νιώθουν ασφάλεια. Ένας φροντιστής πρέπει να παρέχει ένα σταθερό, δομημένο και υποστηρικτικό περιβάλλον.
Δημιουργία προσαρμοσμένων στρατηγικών μάθησης: Κάθε παιδί έχει τον δικό του ρυθμό και τρόπο μάθησης. Οι φροντιστές χρειάζεται να προσαρμόζουν τον τρόπο επικοινωνίας και εκπαίδευσης ανάλογα με τις ανάγκες του παιδιού.
Ενίσχυση της αυτονομίας: Ακόμα κι αν το παιδί χρειάζεται περισσότερη βοήθεια, είναι σημαντικό να του δίνεται η δυνατότητα να αποκτά δεξιότητες αυτοεξυπηρέτησης, μέσα από μικρά, σταδιακά βήματα.
Διαχείριση κρίσεων: Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να εμφανίζουν εκρήξεις θυμού ή άγχους λόγω υπερφόρτωσης ερεθισμάτων. Ο φροντιστής πρέπει να παραμένει ψύχραιμος, να αναγνωρίζει τα προειδοποιητικά σημάδια και να δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον αποφόρτισης.
10 Χρήσιμες Συμβουλές για τη Στήριξη Παιδιών με Αυτισμό
- Διατηρήστε ένα σταθερό πρόγραμμα – Η ρουτίνα βοηθά το παιδί να αισθάνεται ασφάλεια.
- Χρησιμοποιήστε οπτικά βοηθήματα – Εικόνες, κάρτες ή πίνακες δραστηριοτήτων διευκολύνουν την κατανόηση.
- Σεβαστείτε τις αισθητηριακές ευαισθησίες – Φροντίστε να μειώνετε τα ερεθίσματα που μπορεί να το ενοχλούν.
- Επικοινωνήστε με ξεκάθαρο και απλό τρόπο – Μιλήστε αργά, χρησιμοποιήστε σύντομες φράσεις και δώστε χρόνο στο παιδί να απαντήσει.
- Ενθαρρύνετε την κοινωνικοποίηση με τον δικό του ρυθμό – Μην πιέζετε το παιδί να συμμετέχει σε κοινωνικές δραστηριότητες αν δεν αισθάνεται άνετα.
- Αναγνωρίστε τα σημάδια άγχους – Αν παρατηρήσετε ότι το παιδί νιώθει υπερφόρτωση, βοηθήστε το να αποσυρθεί σε ένα ήσυχο περιβάλλον.
- Δώστε έμφαση στις ικανότητές του – Ενισχύστε τα δυνατά του σημεία και βοηθήστε το να τα αναπτύξει.
- Χρησιμοποιήστε παιχνίδι ως εργαλείο μάθησης – Μέσω δημιουργικών δραστηριοτήτων, το παιδί μπορεί να μάθει νέες δεξιότητες με φυσικό τρόπο.
- Εκπαιδεύστε τον εαυτό σας – Η συνεχής ενημέρωση και η επικοινωνία με ειδικούς μπορούν να σας βοηθήσουν να ανταποκριθείτε καλύτερα στις ανάγκες του παιδιού.
- Φροντίστε τον εαυτό σας – Οι φροντιστές συχνά ξεχνούν τις δικές τους ανάγκες. Η αυτοφροντίδα είναι απαραίτητη για να μπορείτε να παρέχετε στο παιδί τη στήριξη που χρειάζεται.
Ο φροντιστής δεν χρειάζεται να είναι τέλειος, αλλά να είναι υπομονετικός, συμπονετικός και να προσπαθεί να κατανοήσει τον κόσμο μέσα από τα μάτια του παιδιού.
Τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αυτισμό
Τα άτομα με αυτισμό, όπως και όλα τα ανθρώπινα όντα, έχουν τα ίδια θεμελιώδη δικαιώματα που πρέπει να γίνονται σεβαστά και προστατευμένα. Παρά τις προκλήσεις που μπορεί να αντιμετωπίζουν λόγω της κατάστασής τους, τα άτομα με αυτισμό πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες σε όλους τους τομείς της ζωής τους, από την εκπαίδευση και την εργασία μέχρι την κοινωνική ένταξη και τη ζωή στην κοινότητα.
- Δικαίωμα στην Εκπαίδευση
Το δικαίωμα στην εκπαίδευση είναι θεμελιώδες και πρέπει να παρέχεται χωρίς διακρίσεις. Τα παιδιά με αυτισμό πρέπει να έχουν πρόσβαση σε εκπαιδευτικά προγράμματα που είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους, χρησιμοποιώντας εξατομικευμένες μεθόδους και υποστηρικτικά εργαλεία. Η ενσωμάτωσή τους σε κανονικές σχολικές τάξεις, όπου αυτό είναι δυνατό, προάγει την κοινωνική ένταξη και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
- Δικαίωμα στην Υγειονομική Περίθαλψη
Τα άτομα με αυτισμό έχουν το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε υγειονομική περίθαλψη που είναι κατάλληλη και προσαρμοσμένη στις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Αυτό περιλαμβάνει θεραπευτικές υπηρεσίες, ψυχολογική υποστήριξη και φροντίδα για οποιαδήποτε παράλληλη κατάσταση υγείας που μπορεί να έχουν.
- Δικαίωμα στην Κοινωνική Συμμετοχή
Όλοι οι άνθρωποι έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν πλήρως στην κοινωνία και να ζουν ανεξάρτητα. Τα άτομα με αυτισμό έχουν δικαίωμα σε κοινωνικές δραστηριότητες, στον ελεύθερο χρόνο και στην εργασία, με υποστηρικτικές υπηρεσίες όπου είναι απαραίτητο. Η κοινωνία πρέπει να προσαρμοστεί για να συμπεριλάβει άτομα με αυτισμό, προσφέροντας ευκαιρίες για πλήρη ένταξη.
- Δικαίωμα στην Ιδιωτική Ζωή και στην Προστασία της Αξιοπρέπειας
Το δικαίωμα στην ιδιωτικότητα και στην προστασία των προσωπικών δεδομένων είναι εξίσου σημαντικό για τα άτομα με αυτισμό, όπως και για κάθε άτομο. Η διασφάλιση της αξιοπρέπειας τους σε όλες τις καταστάσεις της ζωής τους πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.
- Δικαίωμα στην Υποστήριξη και τη Βοήθεια
Τα άτομα με αυτισμό έχουν το δικαίωμα να λαμβάνουν τη στήριξη που χρειάζονται για να μπορέσουν να επιτύχουν την πλήρη συμμετοχή τους στην κοινωνία. Αυτή η υποστήριξη περιλαμβάνει ειδικές εκπαιδευτικές υπηρεσίες, θεραπευτικές παρεμβάσεις, καθώς και επαγγελματική και κοινωνική υποστήριξη.
- Δικαίωμα στη Συμμετοχή στη Λήψη Αποφάσεων
Αν και μπορεί να υπάρχουν καταστάσεις όπου τα άτομα με αυτισμό χρειάζονται υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων, έχουν το δικαίωμα να συμμετέχουν ενεργά σε οποιαδήποτε απόφαση αφορά τη ζωή τους. Η προώθηση της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας τους είναι καθοριστική.
Συμπερασματικά, η προστασία των δικαιωμάτων των ατόμων με αυτισμό απαιτεί τη συνεργασία όλων των τομέων της κοινωνίας. Είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από τις διαφορές τους, αξίζουν ίσα δικαιώματα και ευκαιρίες για μια ποιοτική ζωή. Μέσω της ενημέρωσης, της ευαισθητοποίησης και της υποστήριξης, μπορούμε να δημιουργήσουμε έναν κόσμο που να είναι πιο συμπεριληπτικός και φιλικός προς όλους.
Επιμέλεια, 
Μαρία Ζευγαρίδου
Ψυχολόγος